Waarom liegt je sporthorloge over de afstanden die je gelopen hebt?

Tom Pidcock die op Strava net geen nieuw wereldrecord op 5 km post of je eigen vertrouwde loopje dat de ene keer 9,9 km is en de andere keer 10,1 km? Je kent het wel: je loopt met een vriend een slordige tien kilometer, maar terwijl zijn horloge aangeeft dat hij 10,2 kilometer in de benen heeft, heb jij slechts – een net niet bevredigende – 9,9 kilometer gelopen. Als je dan af en toe op de piste loopt, blijkt dat je horloge ook niet exact 400 meter aangeeft na één ronde. Hoe kan dat nu eigenlijk? En wat kun je doen om te zorgen dat de afstanden wél kloppen?

Systematische overschatting van afstand van één procent

Het lijkt in eerste instantie wellicht een GPS fout te zijn – dat kan ook voorkomen – maar vrijwel standaard overschat een sporthorloge de gelopen afstand met ongeveer één procent. Een onderzoek aan de Universiteit van Salzburg bevestigde deze ‘systematische overschatting van afstand‘. Zo geeft het horloge bijvoorbeeld aan dat je 10,1 kilometer hebt gelopen in plaats van 10 kilometer. Dat betekent dat ook je tempo niet nauwkeurig is. Zo kan het zijn dat je horloge een tempo van 4:20 minuut per kilometer meet, terwijl je daadwerkelijk 4:23 loopt.

Beperkt in grootte, gewicht en batterijduur

Het zou in wezen mogelijk moeten zijn om een afstand tot op de meter nauwkeurig te meten. Onderzoekers naar de verschuiving van aardplaten meten beweging namelijk ook met extreme precisie. Zo kan dus zelfs een beweging van enkele centimeters per jaar in kaart worden gebracht. Het probleem is echter dat deze apparatuur groot en zwaar is. Een GPS-horloge moet logischerwijs compromissen maken om de juiste grootte, gewicht en batterijduur te behouden. Dan hebben we het nog niet over de prijs die al snel oploopt richting de 5000 of zelfs 8000 dollar als we spreken over dit soort uiterst nauwkeurige meetapparatuur.

Losse meetpunten, zwalken en een gemiddelde

Om een horloge dus klein en betaalbaar te houden, meet het niet constant via GPS, maar met een korte interval. Daarbij klopt de locatie niet bij ieder punt exact; zo kan het zijn dat de GPS je de ene keer een meter verder naar links opmerkt, de andere keer loop je exact op de plek waar je loopt en weer een volgende keer ligt het meetpunt nét een meter naar rechts. Als je hier een lijn uithaalt, zou je dus – overdreven gezegd – zwalkend over het pad lopen in plaats van in één rechte lijn.

Horloges met een gyroscoop

Om hiervoor te compenseren maakt een horloge vaak gebruik van speciale software die probeert een logische lijn te ontdekken in deze losse punten. Daarbij kom je vaak onnauwkeurigheden tegen. Een algoritme ziet een serie met meetpunten als een hardloper die zich voortbeweegt in een rechte lijn. Daarvoor worden de ‘zig-zag’ stukken er dus uitgehaald, maar dit gebeurt te drastisch en daardoor kan het moeite hebben om te herkennen wanneer een hardloper wél echt een bocht begint te maken. Vooral als het een ronde bocht is, zoals op de baan, heeft het algoritme moeite dit te herkennen aangezien het geprogrammeerd is op het zien van enigszins rechte lijnen.

Er zijn gelukkig horloges die voor een niet astronomische prijs de afstand nog wat nauwkeuriger kunnen berekenen doordat ze – naast de GPS – ook gebruikmaken van een gyroscoop. Die helpt verandering in bewegingen te herkennen. Deze worden gebruikt om de GPS te ondersteunen; wanneer de GPS niet helemaal lijkt te kloppen, ondersteunt de gyroscoop en andersom.

Zo precies mogelijk een afstand berekenen

Naast een horloge zijn er natuurlijk andere manieren om een afstand te meten. Op de baan mag je er gelukkig gewoon vanuit gaan dat één ronde 400 meter is, maar als je een parcours uit wil zetten om je PB op een bepaalde afstand te verbeteren, wil je graag ook exact weten wat de afstand is. Daarvoor kun je gebruikmaken van een meetwiel, waarmee je het parcours naloopt. Maar als je geen meetwiel hebt óf geen zin om daar een flinke afstand mee te wandelen, dan zou gmap-pedometer.com uitkomst kunnen bieden. Dit is een website van Google die een parcours in kaart kan brengen dankzij satellieten in de ruimte. Gmap.pedometer.com kan zo met slechts een zeer kleine afwijking zien wat een afstand is. Voorwaarde is wel dat de route goed zichtbaar is. Als een parcours bijvoorbeeld veel door bos loopt, kan het lastiger zijn om de afstanden te meten.

Jones Counter

Wedstrijdorganisaties maken vaak gebruik van een apparaat genaamd Jones Counter, dat wordt bevestigd op het wiel van een fiets. Als deze goed gekalibreerd is, kan het nauwkeurig aangeven wat de afstand is. Maar, dit is uiteraard geen apparaat wat iedereen zomaar tot zijn beschikking heeft.